Santa Catalina

“Juana, je kunt huilen wat je wil, maar dat verandert niets aan de situatie. Je gaat en daarmee einde discussie. En wees maar blij dat je vader de middelen heeft om je toekomst veilig te stellen, want je had het veel slechter kunnen treffen. Ik heb al contact gezocht met de moeder overste van Santa Catalina en je kunt over 6 maanden je intrede doen. Vergeet niet dat we elk jaar meer dan 1.000 dolares moeten betalen, dus gedraag je als een waardige dochter van je vader en laat ons geen klachten horen, heb je dat begrepen?” En het enige wat Juana vervolgens kan doen is gehoorzaam knikken.

Juana is de 3e dochter van Don Juan Andes, een rijke landeigenaar in de omgeving van Arequipa. Het is haar vader niet gelukt om een geschikte huwelijkskandidaat te vinden en dan resteert er eigenlijk nog maar één optie en dat is intreden. Intreden in het klooster wel te verstaan. Want het alternatief zou zijn dat Juana in de patriarchale samenleving van het 17de eeuwse Peru zou eindigen als huissloof, als 2e of 3e vrouw van een oude heer of, het ergste van alles, als hoer in de Calle Montesqui.

Don Juan Andes heeft de moeder overste van het klooster van Santa Catalina een aanbetaling gedaan van 5.000 dolares om er zeker van te zijn dat zijn 13-jarige dochter opgenomen kan worden als novice. Zij treedt in en zal nooit meer buiten de muren van het klooster komen. Ze mag haar familie 2 x per maand zien door een getralied venster, maar altijd onder begeleiding van een oudere zuster die alles wat er gezegd of gedaan wordt wikt en beschikt. Ze mag spullen aannemen van “buiten”, maar alleen als het door de oudere zuster is gecontroleerd. Juana verliest haar naam en krijgt een cel van 6 bij 6 meter waar ze de komende 2 jaar met nog 6 of 7 andere novices verblijft.

Santa Catalina is het grootste en rijkste klooster van Peru en misschien zelfs wel van heel Latijns Amerika. Het is een stad in een stad en de cel van Juana bevindt zich in een afgesloten gedeelte van het klooster, het zogenaamde Novicidad. Het Novicidad is ongeveer 20 bij 20 meter in het vierkant en heeft 2 of 3 cellen aan iedere lengte. Op de binnenplaats voert een stenen pad langs alle cellen en in het Novicidad heerst complete stilte. Van de novices wordt verwacht dat zij hun leven wijdden aan God en daar hoort niet bij gepraat te worden. Zuster nr 7, zoals Juana nu genoemd wordt, moet 7 x per dag bidden. Dat begint om 3.00 uur ’s-nachts in het kerkje in de Novicidad. Om 7.00 uur wordt van de Novices verwacht dat ze 20 omgangen maken over het stenen pad wat langs de cellen loopt, waarbij ze hardop steeds dezelfde zinnen moeten herhalen, ‘ik ben de dochter van God, ik ben alleen op Aarde om God mijn vader te dienen, ik zorg er altijd voor dat hij trots op me kan zijn’. Om 10.00 uur volgt dan weer een mis in de kerk en om 13.00 uur weer een rondgang over het stenen pad. Om 22.00 uur is de laatste mis en dan is het snel naar bed. Tussen de diensten door moeten de Novices achter hun raam zitten zodat de oudere zusters kunnen zien waar ze mee bezig zijn.

Na 2 jaar in de Novicidad krijgt iedere Novice een eigen cel toegewezen in een ander deel van het klooster. Ze mogen hier nog steeds niet praten, hoewel er 1 x per dag een uitzondering wordt gemaakt. Bij de centrale fontein komen ze dan samen om de laatste kloosternieuwtjes uit te wisselen. Ze krijgen nu les in Godsdienst, Latijn en filosofie en leren hoe ze moeten naaien, borduren en schilderen. Ze staan er nu ook niet meer alleen voor, want, afhankelijk van de financiele status van hun vader, krijgen ze ook de beschikking over één of meerdere slaaf meisjes, vaak uit Afrika. Deze meisjes zorgen voor de dagelijkse klusjes, koken het eten en zorgen er voor dat het hun meesteressen aan niets ontbreekt. Ook de slaafmeisjes mogen het klooster niet verlaten, behalve als hun meesteres dood gaat. De meesteres wordt dan begraven in het kerkhof van het klooster en de slavin gaat weer terug naar de familie.

Al deze wetenswaardigheden krijg ik te horen tijdens mijn bezoek aan het Santa Catalina klooster in Arequipa. Het is een gigantisch complex van ruim 24.000 m2, met recht een stad in een stad. En nog steeds is het indrukwekkend om te zien hoe de nonnen er werden gehuisvest. Er is weinig fantasie voor nodig om je het leed voor te stellen als je als 12- of 13-jarige de deur van het klooster achter je dicht hoort slaan in de wetenschap dat je je familie nooit meer zult omhelzen. In de bloei van je leven wordt je weggestopt in een klooster omdat dit de wens is van je vader. Hoe goed bedoeld ook, het lijkt me eerder de hel op aarde, dan de veronderstelde hemel. Maar zo ging het er aan toe in die tijd. En mocht je als lezer heftig geinteresseerd zijn geraakt in deze tijd of het klooster, ik heb begrepen dat Mario Vargas Llosa, de beroemde Peruaanse schrijver, hier een goed boek over heeft geschreven, waarvan ik de titel ff zo snel niet meer tevoorschijn kan toveren. Maar met een beetje googelen weet je alles 😊