Wat boeddhistische overpeinzingen

In Azië vormen tempels een vertrouwd beeld. Vooral in Laos en Cambodia (en in iets mindere mate Vietnam) zie je vooral veel Boeddhistische tempels. Het zijn vaak grote complexen met een vaste conceptuele vormgeving. In Laos was er altijd een toren met een gong, een grote dichte tempel en een kleinere open, met veel boeddha beelden en meestal in veel verschillende heldere kleuren. In Cambodia zijn het echt enorme complexen, met veel beelden van goden, gewone stervelingen en dieren. De gebouwen zijn groot en hoog en bijna alles oogt goudkleurig. Ik ben een enorme bewonderaar van de complexen, maar weet ook dat er een discussie gaande is over het overdreven karakter hiervan. Deze discussie is gebaseerd op vooral 2 argumenten. Moet het geld wat aan de (vaak dure) complexen wordt besteed niet beter worden uitgegeven aan bijvoorbeeld het verbeteren van de wegen of het welzijn van de dorpelingen? Het tweede argument: het boeddhisme kent van oorsprong geen persoonsverheerlijking, dus waarom dan dit soort rijkelijk versierde en van heel veel boeddha’s voorziene complexen gebouwd? Gelukkig hoef ik hier verder geen antwoord op te geven en kan ik onmogelijk invloed uitoefenen op de richting ervan.

De bedelende monniken die nooit ver van een tempelcomplex te zien zijn was voor mij altijd een soort raadsel en had ook wel wat mystieks. Want waarom zou iemand elke dag weer iets te eten in de bedelnap stoppen van een monnik? De nuchtere westerling in mij denkt dan al snel: ga lekker werken om zelf je kost te verdienen. Toch realiseer ik me dat dit net effe te kort door de bocht is, dus heb ik er wat informatie op nageslagen. En in het alleraardigste boekje ‘Boeddhisme voor dummies’ lees ik daarover dan ook het volgende:

“Leden van de boeddhistische orde vertrouwden op de dorpelingen en stedelingen voor hun eerste levensbehoeften en het lekenpubliek vertrouwde op de leden van de orde voor spiritueel onderricht en de vervulling van religieuze riten. De monnik verschijnt in de straten met zijn bedelnap waar de lokale bevolking hem eten geeft. Later zie je soms dat dezelfde families bij de tempels bijeenkomen om de monniken te vragen namens hen gebeden op te dragen of les te geven. Een belangrijk element in deze interactie tussen monniken en stedelingen is wat bekendstaat als de verzameling van verdiensten. In Zuid-Aziatische religies hangt men over het algemeen de overtuiging aan dat deugdzame daden – zoals vrijgevigheid – veel positieve energie geven. Deze energie zorgt volgens de karmische wet van oorzaak en gevolg (ofwel: je krijgt wat je geeft) voor positieve resultaten in de toekomst. Degene aan wie je een offer aanbiedt, staat bekend als jouw veld van verdienste, en hoe uitgebreider te veld is, hoe meer verdienste je creëert. Omdat monniken tot de meest waardige alle velden van verdienste behoren (nog steeds volgens het boeddhisme), is het aanbieden van offers aan hen een krachtige manier om snel een grote hoeveelheid verdienste te verzamelen. Wanneer een vrouw voor haar huis voedsel in de bedelnap van een monnik uit een nabijgelegen tempel legt, heeft ze het gevoel dat ze zelf degene is die profiteert van de daad van vrijgevigheid, omdat zij de verdienste ontvangt”.

Zo bezien kan het géven dus eigenlijk gezien worden als niets meer of minder dan een egoïstische daad (ik doe iets om er zelf beter van te worden) en heeft niets van doen met altruïsme, wat zich kenmerkt door geven zonder daarvoor iets terug te verwachten. Tsjoe, lastig onderwerp waarover zich inmiddels heel veel geleerde mensen hebben gebogen. Maar reizen door Azië, en zeker op de manier zoals wij dat doen, en je niet ook maar enigszins verdiepen in zoiets alom aanwezigs als het boeddhisme, doet geen recht aan de diepe religieuze overtuiging van zo vreselijk veel Aziaten. Nou, bij deze heb ik mijn steentje daar dan ook weer aan bijgedragen. Ik neem nog een biertje, een Sanzberg in dit geval, want het blijft hier gewoon tropisch warm 😊.